Zmartwienia – paradoksalnie – powodują masę zmarnowanego czasu. Oczywiście niewiele osób (nawet specjalistów od zarządzania sobą w czasie) łączy temat zmartwień właśnie z czasem. Technika 80:20, zasada Eisenhowera, bufor czasowy, ALPEN i inne metody nic przecież nie mówią o zmartwieniach. Ja jednak, pracując z Kobietami, czarno na białym widzę, jak bardzo potrafią zabrać czas i zredukować produktywność. Zamiast iść do przodu z projektem – zastanawiamy się, jak zostanie odebrany. Zamiast tworzyć swoje miejsce w sieci (blog, strona WWW, fanpejdż itp.) – zamartwiamy się, czy będzie miało odbiorców. Zamiast mówić na prawo i lewo o tym, jak fantastyczną wiedzą dysponujemy – niepokoi nas, czy aby na pewno inni będą postrzegać nas jako ekspertów. I w ten sposób – zamiast działać – tracimy czas. Mogę Wam przyznać, że w tym temacie jestem specjalistką. Może nie jest tak, że stale się niepokoję, ale na pewno miewam tendencje do zamartwiania się. I te tendencje, niepilnowane i nietrzymane na smyczy, często mają ochotę zrobić ze mnie osobą notorycznie marudzącą i narzekającą. Tak, ze mnie. Pamiętam doskonale, jak wiele lat temu, gdy braliśmy z mężem kredyt, byłam jednym wielkim strachem, jedna wielką obawą. Motto osób zmartwionych – „A co, jeśli…?” – było moim mottem. „A co, jeśli nie spłacimy?”, „ A co, jeśli stracimy pracę?”, „ A co, jeśli za mało zarobimy?”, „A co, jeśli frank zdrożeje (ha, ha – do głowy by mi wtedy nie przyszło, że frank podskoczy TAK bardzo jak teraz). I tak dalej, i tak dalej. Mogłam całymi dniami siedzieć i się martwić. Jak wiadomo – nie wpływa to korzystnie na produktywność, zwłaszcza gdy jedyną radę, jaką słyszysz, gdy nie za bardzo wiesz, co zrobić, jest: „Weź się w garść!”. A jak tu wziąć się w garść, kiedy tyle zmartwień na głowie? Jak wziąć się w garść, kiedy mamy do czynienia z realnymi obawami i strachami, a nie z nieuzasadnionym niepokojem? Ponieważ nie lubię tego stanu, muszę się mocno pilnować. I robię to. Na różne sposoby – mniej lub bardziej dziwne. Chcesz widzieć, jakie? WYGADAJ SIĘ Często jest tak, że nie zmartwienie samo w sobie jest problemem, lecz fakt, że dusimy je w sobie i nie możemy (lub nie chcemy) o nim pogadać. Ze wstydu, ze strachu albo dlatego, że nie mamy z kim. Często Kobiety zachowują się tak, jakby nie zauważały, że świat wokół nich składa się również z dorosłych ludzi, którzy mają swoje zdanie i umieją je wyrazić. Po usłyszeniu rady: „Pogadaj z kimś i wyrzuć to z siebie” wiele Kobiet zaczyna uderzać w ton: „Ale co ja tam będę innych martwić?!”, „Przecież mają swoje problemy!”, „Pewnie z grzeczności wysłuchają i przytakną…”, „Nie chcę marnować ich czasu”. Baaaardzo wiele Kobiet nie zauważa, że mówiąc i działając w ten sposób, traktują wszystkich jak dzieci! Nie musisz nikogo obarczać swoimi zwierzeniami. Możesz po prostu powiedzieć, że masz trudną sytuację i potrzebujesz się wygadać. Albo zapytać, czy ktoś nie ma nic przeciwko. Zaakceptuj, jeżeli się zgodzi Cię wysłuchać, i skorzystaj z tego! Nie zawsze jednak jest łatwo znaleźć osoby, które zechcą wysłuchać, więc: ZNAJDŹ OSOBY, KTÓRE CI POMOGĄ Paradoksalnie jest to według mnie jeden z trudniejszych elementów tej układanki. Dlaczego? Bo zostałam wychowana w przeświadczeniu, że „człowiek człowiekowi wilkiem” i że „nikomu nie można ufać”. Takie przekonanie rujnuje związki międzyludzkie i powoduje, że w dorosłość wchodzisz z jedną czy dwiema zaufanymi osobami; nikim więcej. I choćbyś miała za męża totalnie świętą osobę, jedna osoba, pomimo całej swojej miłości do ciebie, nie zniesie tego, że wszystkie zmartwienia wylewasz zawsze na nią. Każdy człowiek dysponuje określoną dozą wytrzymałości, jeśli chodzi o znoszenie cudzych problemów. Zastanawiasz się, jak znaleźć takie osoby w swoim życiu? Bardzo prawdopodobne, że wyrastałaś w podobnym do mnie środowisku. Są osoby, które ze szkoły, ze studiów, z poprzednich stanowisk pracy wyniosły tłumy znajomych. Ja nie. W pewnym momencie zorientowałam się, że w moim życiu brakuje ludzi. Nie mówię o przyjaciołach na śmierć i życie, ale zwyczajnie – ludziach do pogadania. Wystarczyło, że jedna jedyna przyjaciółka nie miała czasu, a ja już byłam ugotowana, nie mając z kim porozmawiać. Jeśli też tak masz, zachęcam Cię, żebyś zaczęła już teraz. Natychmiast. Bo budowanie relacji z ludźmi to proces, który zabiera lata (po miesiącu znajomości nie zaczniesz przecież zwierzać się innym ze swoich problemów). Życzliwych ludzi możesz spotkań wszędzie – rodzice kolegów Twoich dzieci ze szkoły czy przedszkola; sąsiadki spotykane w tym samym sklepie lub w windzie; znajomi z pracy, którzy ze względu na nadmiar pracy wciąż są tylko znajomymi; osoby, które znasz z Internetu, a które mieszkają w tym samym mieście (choć nie jest to warunek konieczny). Ważne jest, żebyś wiedziała, że nie wszyscy wszystko zniosą. Ja na przykład tylko części osobom powierzam swoje problemy prywatne, inne z kolei słyszą tylko o zawodowych kwestiach. Nie zamęczam mojego męża opowieściami o prowadzonym biznesie i związanymi z nim zmartwieniami, bo – znając jego podejście – wiem, że od razu będzie chciał pomóc (a mówiąc wprost – nie może, bo się na tym nie zna). Jednocześnie dziewczyn z mojej grupy mastermind, stworzonej po to, by pomagać sobie w biznesie, nie zadręczam opowieściami o problemach z dziećmi, jakie niekiedy miewam, bo też nie to jest celem naszych spotkań! Długo pracowałam nad stworzeniem wokół siebie kręgu ludzi, którzy obecnie mnie wpierają, których lubię (z wzajemnością) i których z wielką radością spotykam od czasu do czasu (niekoniecznie po to, by się wyżalić). Czasem były to osoby, które podzielały moje zainteresowania, ale do dzisiaj pamiętam swój strach z początku tej znajomości: „O rany, przecież ja jej nie znam!”. Zawsze jest tak, że na początku kogoś nie znamy. NIE JESTEŚ PĘPKIEM ŚWIATA Dziwne stwierdzenie, prawda? Osoby, które wiecznie się zamartwiają, raczej nigdy nie pomyślałyby o sobie, że są pępkiem świata. Wręcz przeciwnie – boją się tego świata, znajdują się na uboczu – stąd ich zmartwienia. A jednak jest gatunek Kobiet martwiących się, do których wyrażenie „nie jesteś pępkiem świata” pasuje jak ulał. To Kobiety, które ciągle myślą: „A co sobie inni pomyślą?”, „A co, jeśli pomyślą, że nie mam wystarczającej wiedzy?”, „A co, jeżeli mnie skrytykują?”, „A co, jeżeli powiedzą, że się wygłupiłam?” Dzięki podobnym myślom te Kobiety w ogóle nie zaczynają działać, bo paraliżuje je strach przed reakcją innych. Tymczasem tego rodzaju myślenie zakłada, że inni nas dostrzegą! Że zauważą, co robimy! Co więcej – że zaczną się nami przejmować i reagować na sytuację! Tymczasem – wierzcie mi – wcale nie jest łatwo spowodować, by inni Cię zauważyli. Dlaczego? Bo szczerze mówiąc obcy ludzie mało się przejmują jakaś tam Budzyńską, która coś tam sobie w sieci napisała. Myślicie, że panią pracującą w Lidlu na kasie obchodzi, kim ja jestem i co ja robię? Ma swoje problemy, więc przejmowanie się tym, co powie, albo – OMG – a nuż zauważy, jest tak naprawdę przekonaniem, że świat ciągle patrzy na mnie i reaguje na każdy mój ruch. Tymczasem – nie oszukujmy się – świat ma nas generalnie w nosie. I – paradoksalnie – w rzeczywistości wszystko wygląda odwrotnie; spytajcie każdą początkującą blogerkę czy właścicielką firmy, jak dużo energii, czasu, a często nawet pieniędzy musiała włożyć, by zostać zauważoną. To się nie dzieje samo! POGADAJ SAMA ZE SOBĄ Często zachęcam do rozmów samej ze sobą. Mam nadzieję, że nie tylko ja tak mam (i że nie jest to oznaką jakiejś choroby), ale niekiedy mam wrażenie, że siedzą we mnie dwie osoby. Jedna to ta Budzyńska, która powołała do życia Panią Swojego Czasu – o rany, ona może zawojować świat! To ona organizuje webinary i ma radochę, że na żywo ogląda ją tysiąc osób! To ona wystawia swoją gębę i wrzuca zdjęcia do sieci. To ona pisze, że skromność jest przereklamowana. Ale nie da się ukryć, że siedzi we mnie też druga Budzyńska, która działa już trochę inaczej: ciągle się zastanawia, czy ta pierwsza nie przesadza; czy teraz przypadkiem jej nie dowalą; czy na pewno ciągle trzeba wychodzić przed szereg; czy na pewno ta pierwsza Budzyńska nie gada głupota. No więc, żebym nie zwariowała, sadzam te dwie Budzyńskie przy stole i każę im się dogadywać. A jak Ty masz pogadać sama ze sobą? Odpowiedź na to pytanie dawno temu znalazłam w książce dra Neila Fiorego „Nawyk samodyscypliny” (książkę bardzo Wam polecam!). Jeśli zamiast działać – martwisz się, zacznij zadawać sobie poniższe pytania: – „Jaka jest najgorsza rzecz, która może się zdarzyć?”, „ Jaki jest najgorszy możliwy scenariusz i jakie są najgorsze możliwe emocje z tym związane?”, a także – a może przede wszystkim – „Jakie jest prawdopodobieństwo, że wydarzy się właśnie to?”; – „Co zrobiłabyś, jeśli właśnie to się wydarzy?”. Zwróć uwagę na sposób, w jaki zostało skonstruowane pytanie. „Co zrobiłabyś?” pyta o działanie. Jeśli jedyne, co przychodzi Ci do głowy, to: „Nie wiem” – daj sobie trochę czasu lub zadaj pytania pomocnicze: „Kto mógłby Ci pomóc?”, „Z kim możesz o tym pogadać?”, „Czy ktoś kiedykolwiek znalazł się w podobnej sytuacji i mógłby Ci pomóc?”, „Co zrobisz, żeby poradzić sobie ze swoimi emocjami?”, „Co zrobisz później?”; – „Jakie masz inne możliwości?”. Bardzo lubię ostatnie pytanie, bo podaje pomocną rękę w sytuacji, gdy wydaje nam się, że wpadłyśmy w czarne bagno i jedyne, co możemy zrobić, to tonąć jeszcze bardziej. Często bywa, że tkwiąc w jakiejś rzeczywistości, nie zauważamy, że dokoła są inne możliwości, inne plany, inni ludzie. Nie zauważamy, że możemy zmienić swoje życie. Skąd wiesz, że robienie tego, czym obecnie się zajmujesz, jest Twoją jedyną możliwością i jedynym wyjściem z sytuacji? Rozejrzyj się – być może są inne sposoby na szczęśliwe życie. W podobnych sytuacjach lubię sobie przypominać wszystkie sytuacje z życia zawodowego, w których czułam się przytłoczona, zniechęcona, a czasami wręcz załamana; w których każdą komórką mojego ciała czułam, że nie tak miało wyglądać moje życie zawodowe – i po prostu szukałam nowego rozwiązania. Niestety, świat mi w tym nie pomagał, wszyscy wokół pukali się w czoło, starając się utwierdzać mnie w przekonaniu, że „życie jest ciężkie”, „praca już taka musi być” itp. Nie zgadzałam się z tym i ciągle szukałam swojej drogi. – „Co możesz zrobić TERAZ, by zmniejszyć prawdopodobieństwo wystąpienia tego najgorszego scenariusza?” Będzie to prawdopodobnie to, co odkładasz na później: spotkanie, telefon, praca, pokazanie się światu; wszystko to, co masz do wykonania, okaże się na pewno mniej przerażające niż najstraszniejszy scenariusz, który sobie wymyśliłaś. Czy Ciebie czasem dotyka ten problem? Jak sobie radzisz ze zmartwieniami? Zdradź mi swoje patenty! Ola (Pani Swojego Czasu) Pani Swojego Czasu